益州夫子庙碑

  述夫帝车南指,遁七曜於中阶;华盖西临,藏五?於太甲。虽复星辰荡越,三元之轨躅可寻;雷雨沸腾,六气之经纶有序。然则抚铜浑而观变化,则万象之动不足多也;握瑶镜而临事业,则万机之凑不足大也。故知功有所服,龟龙不能谢鳞介之尊;器有所归,江汉不能窃朝宗之柄。是以朱阳登而九有照,紫泉清而万物睹。粤若皇灵草昧,风骊受河洛之图;帝象权舆,?凤锡乾坤之瑞。高辛尧舜氏没,大夏殷周氏作,达其变遂成天下之文,极其数遂定天下之象。衣冠度律。随鼎器而重光;玉帛讴歌,反宗而大备。洎乎三川失御,九服蒙尘。俎豆丧而王泽竭,钟鼓衰而颂声寝。召陵高会,诸侯轻汉水之威;践土同盟,天子窘河阳之召。三微制度,乘战道而横流;千载英华,与王风而扫地。大业不可以终丧,彝伦不可以遂绝。由是山河联兆,素王开受命之符;天地氤氲,元圣举乘时之策。兴九围之废典,振六合之颓纲。有道存焉,斯文备矣。

  夫子姓孔氏,讳邱,字仲尼,鲁国邹人也。帝天乙之灵苗,宋微子之洪绪。自元禽翦夏,俘宝玉於南巢;白马朝周,载旌旗於北面。五迁神器,琮璜高列帝之荣;三命雄图,钟鼎冠承家之礼。商邱诞睿,下属於防山;泗水载灵,遥驰於汶上。礼乐由其委输,人仪所以来苏,排祸乱而构乾元,扫荒屯而树真宰,圣人之大业也。

  若乃承百王之丕运,总千圣之殊姿。人灵昭有作之期,岳渎降非常之表。珠衡玉斗,徵象纬於天经;虎踞龙蹲,集风?於地纪。亦犹三阶瞰月,恒星知太紫之宫;八柱冲霄,群岭辨中黄之宅,圣人之至象也。

  若乃顺时而动,用晦而明。纡圣哲於常师,混波流於下问。太阳亭午,收爝火於丹衡;沧浪浮天,控涓涔於翠渚。西周捧袂,仙公留紫气之书;东海抠衣,郯子叙青?之秩。接舆非圣,询去就於狂歌;童子何知?屈炎凉於诡问,圣人之降迹也。

  若乃参神揆训,录道和倪。辱太白於中都,绊乘黄於下邑。湛无为之迹而众务同并,驰不言之化而群方取则。虽复霓旌羽旆,齐人张夹谷之威;八佾三雍,桓氏逼公宫之制。洎乎历阶而进,宣武备而斩徘优;推义而行,肃刑书而诛正卯。用能使四方知罪,争归旧好之田;三家变色,愿执陪臣之礼,圣人之成务也。

  若乃乘机动用,历聘栖遑;神经幽显,志大宇宙。东西南北,推心於暴乱之朝;恭俭温良,授手於危亡之国。道之将行也命,道之将废也命。归齐去鲁,发浩叹於衰周;厄宋围陈,奏悲歌於下蔡,圣人之救时也。

  若乃筐篚六艺,笙簧五典。折旋洙泗之间,探赜唐虞之际。三千弟子,攀睿化而升堂;七十门人,奉洪规而入室。从周定礼,宪章知损益之源;反鲁裁诗,雅颂得弦歌之旨。备物而存道,下学而上达。援神叙教,降赤制於南宫;运斗陈经,动元符於北洛,圣人之立教也。

  若乃观象设教,法三百八十四爻四十有九;穷神知化,应万一千二百五十策五十有五。成变化而行鬼神,观阴阳而倚天地。以鼓天下之动,以定天下之疑。索众妙於重元,纂群微於太素,圣人之赞易也。

  若乃灵襟不测,睿视无涯。石昭集隼之庭,土缶验贲羊之井。稽山南望,识皓骨於封禺;蠡泽东浮,考丹萍於梦渚。麟图鉴远,金编题佐汉之符;凤德钩深,玉策筮亡秦之兆,圣人之观化也。

  时义远矣,能事毕矣。然後拂衣方外,脱屣人间,奠楹兴夕梦之灾,负杖起晨歌之迹。挠虹梁於大厦,物莫能宗;摧日观於鲁邱。吾将安仰?明均两曜,不能迁代谢之期;序合四时,不能革盈虚之数。适来夫子时也,适去夫子顺也。为而不有,用九五而长驱;成而勿居,抚?霓而高视,圣人之应化也。

  自四教远而微言绝,十哲丧而大义乖。九师争大易之门,五传列春秋之辐;六体分於楚晋,四始派於齐韩。淹中之妙键不追,稷下之高风代起。百家腾跃,攀户牖而同归;万匹驱驰,仰陶钧而其贯。犹使丝簧金石,长悬阙里之堂;荆棘蓬蒿,不入昌平之墓,圣人之遗风也。

  导扬十圣,光被六虚,乘素履而保安贞,垂黄裳而获元吉。故能贵而无位,履端於太极之初;高而无名,布政於皇王之首。千秋所不能易,百代所不能移,万乘资以兴衰,四海由其轻重。虽复质文交映,瞻礻龠祀而长存;金火递迁,奉琴书而罔绝。盖《易》曰:「观乎人文,以化成天下。」又云:「圣人以神道设教,而万物服焉。」岂古之聪明睿智神武而不杀者夫?

  国家袭宇宙之淳精,据明灵之宝位。高祖武皇帝以黄旗问罪,杖金策以劳华夷;太宗文皇帝以朱翟承天,穆玉衡而正区宇。皇上宣祖宗之累洽,奉文武之重光,稽历数而坐明堂,陈礼容而谒太庙。八神齐飨,停旒太史之宫;六辩同和,驻跸华胥之野。文物隐地,声名动天,乐繁九俗,礼盛三古。冠带混并之所,书轨八?;闾阎兼匝之乡,烟火四极。竭河追日,夸父力尽於楹间;越海陵山,竖亥涂穷於庑下。薰腴广被,景贶潜周。乾象著而常文清,坤灵滋而众宝用。溢金膏於紫洞,雨露均华;栖玉烛於元都,风雷顺轨。丹?翠菌,藻绘轩庭;凤彩龙姿,激扬池?。殊徵?,不召而自至;茂祉昭彰,无幽而不洽。虽复帝臣南面,降衢室而无为;岱畎东临,陟名山而有事。灵命不可以辞也,大典不可以推也。由是六戎宵警,横紫殿而?金;五校晨驱,蹴元?而喷玉。星罗海运,岳镇川氵亭。登碧?单而会神祗,御元坛而礼天地。金箱玉册,益睿算於无疆;玳检银绳,著灵机於不竭。

  功既成矣,道既贞矣。历先王之旧国,怀列圣之遗尘。翔赤骥而下?亭,吟翠虬而望邹鲁。泗滨休驾,杳疑汾水之阳;尼岫凝銮,暂似峒山之典。乃下诏曰:「可追赠太师。」托盐梅於异代,鼎路生光;寄舟楫於同时,泉涂改照。咸亨元年,又下诏曰:「宣尼有纵自天,体膺上哲,合两仪之简易,为亿载之师表。顾唯寝庙,义在钦崇。如闻诸州县孔子庙堂及学馆有破坏,并向来未造,生徒无肄业之所,先师阙奠祭之仪,久致飘零,深非敬本。宜令诸州县官司,速加营葺。」

  成都县学庙堂者,大唐龙朔三年乡人之所建也。尔其州分化鸟,境属蹲鸱。萦锦室於中区,托铜梁於古地。玉轮斜界,神龙蟠沮泽之?;石镜遥临,宝马蹀禺山之影。天帝会昌之国,上照乾维;英灵秀出之乡,傍清地络。庠序由其纠合,缨弁所以会同。文翁之景化不渝,智士之风猷自远。於是双川旧老,攀帝奖而翘心;三蜀名儒,想成均而变色。探周规於旧宅,询汉制於新都。开基於四会之躔,授矩於三农之隙。土阶无级,就击壤於新欢;茅茨不翦,易层巢於故事。庄坛文杏,即架椽栾;夹谷幽兰,爰疏户牖。仪形莞尔,似闻沂水之歌;列侍り如,若奉农山之对。缁帷晓辟,横绀带於西河;绛帐宵悬,聚青衿於北海。虽秋礼冬诗之化,已洽於齐人;而宣风观俗之规,实归於上宰。

  银青光禄大夫谯国公讳崇义,大武皇帝之支孙,河间大王之长子。高秋九月,振玉於唐邱;宝算千龄,跃璇蚪於太渚。我国家灵命,东朝抗裘冕之尊;宗子维城,南面袭轩裳之重。析元元之允绪,拥朱虚之禄位,拜玉节於秦京,辉金章於蜀郡。元机应物,潜消水怪之灾;丹笔申冤,俯绝山精之讼。魏文侯之拥?,道在而谦尊;董相国之垂帷,风行而俗易。

  司马宇文公讳纯,河南洛阳人也。皇根帝绪,列五鼎於三朝;青琐丹梯,跨千寻於十纪。仲举澄清之辔,未极夷涂;士元卿相之材,先登上佐。冰壶精鉴,遥清玉垒之郊;霜镜悬明,下映金城之域。

  县令柳公讳明,宇太易,河东人也。梁岳之英,长河之灵。沐?汉之精粹,荷天衢之元亨;旌旗赫奕於中古。组陆离於下叶。凤岩抽律,擢层秀於龙门;骊穴腾姿,吐荣光於贝阙。自朱丝就列,光膺令宰之荣;墨绶驰芬,高践郎官之右。仙凫旦举,影入铜章;乳翟朝飞,声含玉轸。临邛客位,自高文雅之庭;彭泽宾门,犹主壶觞之境。旷怀足以御物,长策足以服人。重泉之惠训大行,单父之讴谣遂远。犹为夏弦春诵,俗化之枢机。西序东胶,政刑之根本。上朝宪,下奉藩维。爰搜复庙之仪,载阐重?阎之制。三门四表,焕矣惟新;上哲师宗,肃焉如在。将使圆冠方领,再行邹鲁之风;锐气英声,一变ク渝之俗。於是侍郎幽思,ゼ凤藻於环林;丞相高材,排龙姿於璧沼。遗荣处士,开帘诠孝悌之机;颂德贤臣,持节听中和之乐。其为政也可久,其为志也可大。方当变化台极,仪刑万宇,岂徒偃仰听事,风教一同而已哉?

  勃幼乏逸才,少有奇志。虚舟独泛,乘学海之波澜;直辔高驱,践词场之阃阈。观质文之否泰众矣,考圣贤之去就多矣。自生人以来,未有如夫子者也。嗟乎!今古代绝,江湖路远。恨不亲承妙旨,摄齐於游夏之间;躬奉德音,攘袂於天人之际。抚声名而永悼,瞻栋宇而长怀。呜呼哀哉!敢为铭曰:

  五帝既没,三王不归。天地震动,阴阳乱飞。山崩海竭,月缺星围。礼乐无主,宗遂微。(其一)

  大哉神圣,与时回薄。应运而生,继天而作。龙跃浩荡,鹏飞寥廓。奄有人宗,遂荒天爵。(其二)

  尼山降彩,泗滨腾气。志匡六合,神经万类。夹谷登庸,中都历试。睿情贯一,元猷绝四。(其三)

  栖遑教迹,寂寞河图。违齐出宋,历楚辞吴。风衰俗坏,礼去朝芜。麟书已卷,凤德终孤。(其四)

  杳杳灵命,茫茫天秩。吾道难行,斯文易失。式宣六艺,裁成四术。虚往实归,外堂内室。(其五)

  邈矣能仁,悠哉化主。力制群辟,权倾终古。陆离彩粲,蝉联茅土。涉海轻河,登山小鲁。(其六)

  皇家载造,神风四极。检玉题祥,绳金署德。聿怀圣迹,同享天则。乃眷台庭,爰升衮职。(其七)

  玉津同派,金堤茂版。智士高风,文翁泽远。淳壤沃,声和俗愿。载启仁祠,遂光儒苑。(其八)

  沈沈壶奥,肃肃扃除。灵仪若在,列配如初。槐新市密,杏古坛疏。楹疑置奠,壁似藏书。(其九)

  泛泛寰中,悠悠天下。徇名则众,知音盖寡。?石参琼,迷风乱雅。仲尼既没,夫何为者。(其十)

注音版

yì zhōu fū zǐ miào bēi益州夫子庙碑táng dài唐代wáng bó王勃
   shù fū dì chē nán zhǐ.  述夫帝车南指。dùn qī yào yú zhōng jiē huá gài xī lín.遁七曜於中阶;华盖西临。cáng wǔ?藏五?yú tài jiǎ.於太甲。suī fù xīng chén dàng yuè.虽复星辰荡越。sān yuán zhī guǐ zhú kě xún léi yǔ fèi téng.三元之轨躅可寻;雷雨沸腾。liù qì zhī jīng lún yǒu xù.六气之经纶有序。rán zé fǔ tóng hún ér guān biàn huà.然则抚铜浑而观变化。zé wàn xiàng zhī dòng bù zú duō yě wò yáo jìng ér lín shì yè.则万象之动不足多也;握瑶镜而临事业。zé wàn jī zhī còu bù zú dà yě.则万机之凑不足大也。gù zhī gōng yǒu suǒ fú.故知功有所服。guī lóng bù néng xiè lín jiè zhī zūn qì yǒu suǒ guī.龟龙不能谢鳞介之尊;器有所归。jiāng hàn bù néng qiè cháo zōng zhī bǐng.江汉不能窃朝宗之柄。shì yǐ zhū yáng dēng ér jiǔ yǒu zhào.是以朱阳登而九有照。zǐ quán qīng ér wàn wù dǔ.紫泉清而万物睹。yuè ruò huáng líng cǎo mèi.粤若皇灵草昧。fēng lí shòu hé luò zhī tú dì xiàng quán yú.风骊受河洛之图;帝象权舆。?fèng xī qián kūn zhī ruì.凤锡乾坤之瑞。gāo xīn yáo shùn shì méi.高辛尧舜氏没。dà xià yīn zhōu shì zuò.大夏殷周氏作。dá qí biàn suì chéng tiān xià zhī wén.达其变遂成天下之文。jí qí shù suì dìng tiān xià zhī xiàng.极其数遂定天下之象。yì guān dù lǜ.衣冠度律。suí dǐng qì ér chóng guāng yù bó ōu gē.随鼎器而重光;玉帛讴歌。fǎn zōng ér dà bèi.反宗而大备。jì hū sān chuān shī yù.洎乎三川失御。jiǔ fú méng chén.九服蒙尘。zǔ dòu sàng ér wáng zé jié.俎豆丧而王泽竭。zhōng gǔ shuāi ér sòng shēng qǐn.钟鼓衰而颂声寝。shào líng gāo huì.召陵高会。zhū hóu qīng hàn shuǐ zhī wēi jiàn tǔ tóng méng.诸侯轻汉水之威;践土同盟。tiān zǐ jiǒng hé yáng zhī zhào.天子窘河阳之召。sān wēi zhì dù.三微制度。chéng zhàn dào ér héng liú qiān zǎi yīng huá.乘战道而横流;千载英华。yǔ wáng fēng ér sǎo dì.与王风而扫地。dà yè bù kě yǐ zhōng sàng.大业不可以终丧。yí lún bù kě yǐ suì jué.彝伦不可以遂绝。yóu shì shān hé lián zhào.由是山河联兆。sù wáng kāi shòu mìng zhī fú tiān dì yīn yūn.素王开受命之符;天地氤氲。yuán shèng jǔ chéng shí zhī cè.元圣举乘时之策。xìng jiǔ wéi zhī fèi diǎn.兴九围之废典。zhèn liù hé zhī tuí gāng.振六合之颓纲。yǒu dào cún yān.有道存焉。sī wén bèi yǐ.斯文备矣。13    fū zǐ xìng kǒng shì.  夫子姓孔氏。huì qiū.讳邱。zì zhòng ní.字仲尼。lǔ guó zōu rén yě.鲁国邹人也。dì tiān yǐ zhī líng miáo.帝天乙之灵苗。sòng wēi zǐ zhī hóng xù.宋微子之洪绪。zì yuán qín jiǎn xià.自元禽翦夏。fú bǎo yù yú nán cháo bái mǎ cháo zhōu.俘宝玉於南巢;白马朝周。zài jīng qí yú běi miàn.载旌旗於北面。wǔ qiān shén qì.五迁神器。cóng huáng gāo liè dì zhī róng sān mìng xióng tú.琮璜高列帝之荣;三命雄图。zhōng dǐng guān chéng jiā zhī lǐ.钟鼎冠承家之礼。shāng qiū dàn ruì.商邱诞睿。xià shǔ yú fáng shān sì shuǐ zài líng.下属於防山;泗水载灵。yáo chí yú wèn shàng.遥驰於汶上。lǐ yuè yóu qí wěi shū.礼乐由其委输。rén yí suǒ yǐ lái sū.人仪所以来苏。pái huò luàn ér gòu qián yuán.排祸乱而构乾元。sǎo huāng tún ér shù zhēn zǎi.扫荒屯而树真宰。shèng rén zhī dà yè yě.圣人之大业也。13    ruò nǎi chéng bǎi wáng zhī pī yùn.  若乃承百王之丕运。zǒng qiān shèng zhī shū zī.总千圣之殊姿。rén líng zhāo yǒu zuò zhī qī.人灵昭有作之期。yuè dú jiàng fēi cháng zhī biǎo.岳渎降非常之表。zhū héng yù dòu.珠衡玉斗。zhēng xiàng wěi yú tiān jīng hǔ jù lóng dūn.徵象纬於天经;虎踞龙蹲。jí fēng?集风?yú dì jì.於地纪。yì yóu sān jiē kàn yuè.亦犹三阶瞰月。héng xīng zhī tài zǐ zhī gōng bā zhù chōng xiāo.恒星知太紫之宫;八柱冲霄。qún lǐng biàn zhōng huáng zhī zhái.群岭辨中黄之宅。shèng rén zhī zhì xiàng yě.圣人之至象也。13    ruò nǎi shùn shí ér dòng.  若乃顺时而动。yòng huì ér míng.用晦而明。yū shèng zhé yú cháng shī.纡圣哲於常师。hùn bō liú yú xià wèn.混波流於下问。tài yáng tíng wǔ.太阳亭午。shōu jué huǒ yú dān héng cāng láng fú tiān.收爝火於丹衡;沧浪浮天。kòng juān cén yú cuì zhǔ.控涓涔於翠渚。xī zhōu pěng mèi.西周捧袂。xiān gōng liú zǐ qì zhī shū dōng hǎi kōu yī.仙公留紫气之书;东海抠衣。tán zi xù qīng?郯子叙青?zhī zhì.之秩。jiē yú fēi shèng.接舆非圣。xún qù jiù yú kuáng gē tóng zǐ hé zhī?询去就於狂歌;童子何知?qū yán liáng yú guǐ wèn.屈炎凉於诡问。shèng rén zhī jiàng jī yě.圣人之降迹也。13    ruò nǎi cān shén kuí xùn.  若乃参神揆训。lù dào hé ní.录道和倪。rǔ tài bái yú zhōng dōu.辱太白於中都。bàn chéng huáng yú xià yì.绊乘黄於下邑。zhàn wú wéi zhī jī ér zhòng wù tóng bìng.湛无为之迹而众务同并。chí bù yán zhī huà ér qún fāng qǔ zé.驰不言之化而群方取则。suī fù ní jīng yǔ pèi.虽复霓旌羽旆。qí rén zhāng jiā gǔ zhī wēi bā yì sān yōng.齐人张夹谷之威;八佾三雍。huán shì bī gōng gōng zhī zhì.桓氏逼公宫之制。jì hū lì jiē ér jìn.洎乎历阶而进。xuān wǔ bèi ér zhǎn pái yōu tuī yì ér xíng.宣武备而斩徘优;推义而行。sù xíng shū ér zhū zhèng mǎo.肃刑书而诛正卯。yòng néng shǐ sì fāng zhī zuì.用能使四方知罪。zhēng guī jiù hǎo zhī tián sān jiā biàn sè.争归旧好之田;三家变色。yuàn zhí péi chén zhī lǐ.愿执陪臣之礼。shèng rén zhī chéng wù yě.圣人之成务也。13    ruò nǎi chéng jī dòng yòng.  若乃乘机动用。lì pìn qī huáng shén jīng yōu xiǎn.历聘栖遑;神经幽显。zhì dà yǔ zhòu.志大宇宙。dōng xī nán běi.东西南北。tuī xīn yú bào luàn zhī cháo gōng jiǎn wēn liáng.推心於暴乱之朝;恭俭温良。shòu shǒu yú wēi wáng zhī guó.授手於危亡之国。dào zhī jiāng xíng yě mìng.道之将行也命。dào zhī jiāng fèi yě mìng.道之将废也命。guī qí qù lǔ.归齐去鲁。fā hào tàn yú shuāi zhōu è sòng wéi chén.发浩叹於衰周;厄宋围陈。zòu bēi gē yú xià cài.奏悲歌於下蔡。shèng rén zhī jiù shí yě.圣人之救时也。13    ruò nǎi kuāng fěi liù yì.  若乃筐篚六艺。shēng huáng wǔ diǎn.笙簧五典。zhé xuán zhū sì zhī jiān.折旋洙泗之间。tàn zé táng yú zhī jì.探赜唐虞之际。sān qiān dì zǐ.三千弟子。pān ruì huà ér shēng táng qī shí mén rén.攀睿化而升堂;七十门人。fèng hóng guī ér rù shì.奉洪规而入室。cóng zhōu dìng lǐ.从周定礼。xiàn zhāng zhī sǔn yì zhī yuán fǎn lǔ cái shī.宪章知损益之源;反鲁裁诗。yǎ sòng dé xián gē zhī zhǐ.雅颂得弦歌之旨。bèi wù ér cún dào.备物而存道。xià xué ér shàng dá.下学而上达。yuán shén xù jiào.援神叙教。jiàng chì zhì yú nán gōng yùn dòu chén jīng.降赤制於南宫;运斗陈经。dòng yuán fú yú běi luò.动元符於北洛。shèng rén zhī lì jiào yě.圣人之立教也。13    ruò nǎi guān xiàng shè jiào.  若乃观象设教。fǎ sān bǎi bā shí sì yáo sì shí yǒu jiǔ qióng shén zhī huà.法三百八十四爻四十有九;穷神知化。yīng wàn yī qiān èr bǎi wǔ shí cè wǔ shí yǒu wǔ.应万一千二百五十策五十有五。chéng biàn huà ér xíng guǐ shén.成变化而行鬼神。guān yīn yáng ér yǐ tiān dì.观阴阳而倚天地。yǐ gǔ tiān xià zhī dòng.以鼓天下之动。yǐ dìng tiān xià zhī yí.以定天下之疑。suǒ zhòng miào yú zhòng yuán.索众妙於重元。zuǎn qún wēi yú tài sù.纂群微於太素。shèng rén zhī zàn yì yě.圣人之赞易也。13    ruò nǎi líng jīn bù cè.  若乃灵襟不测。ruì shì wú yá.睿视无涯。shí zhāo jí sǔn zhī tíng.石昭集隼之庭。tǔ fǒu yàn bēn yáng zhī jǐng.土缶验贲羊之井。jī shān nán wàng.稽山南望。shí hào gǔ yú fēng yú lí zé dōng fú.识皓骨於封禺;蠡泽东浮。kǎo dān píng yú mèng zhǔ.考丹萍於梦渚。lín tú jiàn yuǎn.麟图鉴远。jīn biān tí zuǒ hàn zhī fú fèng dé gōu shēn.金编题佐汉之符;凤德钩深。yù cè shì wáng qín zhī zhào.玉策筮亡秦之兆。shèng rén zhī guān huà yě.圣人之观化也。13    shí yì yuǎn yǐ.  时义远矣。néng shì bì yǐ.能事毕矣。rán hòu fú yī fāng wài.然後拂衣方外。tuō xǐ rén jiān.脱屣人间。diàn yíng xìng xī mèng zhī zāi.奠楹兴夕梦之灾。fù zhàng qǐ chén gē zhī jī.负杖起晨歌之迹。náo hóng liáng yú dà shà.挠虹梁於大厦。wù mò néng zōng cuī rì guān yú lǔ qiū.物莫能宗;摧日观於鲁邱。wú jiāng ān yǎng?吾将安仰?míng jūn liǎng yào.明均两曜。bù néng qiān dài xiè zhī qī xù hé sì shí.不能迁代谢之期;序合四时。bù néng gé yíng xū zhī shù.不能革盈虚之数。shì lái fū zǐ shí yě.适来夫子时也。shì qù fū zǐ shùn yě.适去夫子顺也。wèi ér bù yǒu.为而不有。yòng jiǔ wǔ ér cháng qū chéng ér wù jū.用九五而长驱;成而勿居。fǔ?抚?ní ér gāo shì.霓而高视。shèng rén zhī yìng huà yě.圣人之应化也。13    zì sì jiào yuǎn ér wēi yán jué.  自四教远而微言绝。shí zhé sàng ér dà yì guāi.十哲丧而大义乖。jiǔ shī zhēng dà yì zhī mén.九师争大易之门。wǔ chuán liè chūn qiū zhī fú liù tǐ fēn yú chǔ jìn.五传列春秋之辐;六体分於楚晋。sì shǐ pài yú qí hán.四始派於齐韩。yān zhōng zhī miào jiàn bù zhuī.淹中之妙键不追。jì xià zhī gāo fēng dài qǐ.稷下之高风代起。bǎi jiā téng yuè.百家腾跃。pān hù yǒu ér tóng guī wàn pǐ qū chí.攀户牖而同归;万匹驱驰。yǎng táo jūn ér qí guàn.仰陶钧而其贯。yóu shǐ sī huáng jīn shí.犹使丝簧金石。zhǎng xuán quē lǐ zhī táng jīng jí péng hāo.长悬阙里之堂;荆棘蓬蒿。bù rù chāng píng zhī mù.不入昌平之墓。shèng rén zhī yí fēng yě.圣人之遗风也。13    dǎo yáng shí shèng.  导扬十圣。guāng bèi liù xū.光被六虚。chéng sù lǚ ér bǎo ān zhēn.乘素履而保安贞。chuí huáng cháng ér huò yuán jí.垂黄裳而获元吉。gù néng guì ér wú wèi.故能贵而无位。lǚ duān yú tài jí zhī chū gāo ér wú míng.履端於太极之初;高而无名。bù zhèng yú huáng wáng zhī shǒu.布政於皇王之首。qiān qiū suǒ bù néng yì.千秋所不能易。bǎi dài suǒ bù néng yí.百代所不能移。wàn shèng zī yǐ xīng shuāi.万乘资以兴衰。sì hǎi yóu qí qīng zhòng.四海由其轻重。suī fù zhì wén jiāo yìng.虽复质文交映。zhān shì yuè sì ér cháng cún jīn huǒ dì qiān.瞻礻龠祀而长存;金火递迁。fèng qín shū ér wǎng jué.奉琴书而罔绝。gài yì yuē: guān hū rén wén.盖《易》曰:「观乎人文。yǐ huà chéng tiān xià.以化成天下。yòu yún: shèng rén yǐ shén dào shè jiào.」又云:「圣人以神道设教。ér wàn wù fú yān.而万物服焉。qǐ gǔ zhī cōng míng ruì zhì shén wǔ ér bù shā zhě fū?」岂古之聪明睿智神武而不杀者夫?13    guó jiā xí yǔ zhòu zhī chún jīng.  国家袭宇宙之淳精。jù míng líng zhī bǎo wèi.据明灵之宝位。gāo zǔ wǔ huáng dì yǐ huáng qí wèn zuì.高祖武皇帝以黄旗问罪。zhàng jīn cè yǐ láo huá yí tài zōng wén huáng dì yǐ zhū dí chéng tiān.杖金策以劳华夷;太宗文皇帝以朱翟承天。mù yù héng ér zhèng qū yǔ.穆玉衡而正区宇。huáng shàng xuān zǔ zōng zhī lèi qià.皇上宣祖宗之累洽。fèng wén wǔ zhī chóng guāng.奉文武之重光。jī lì shǔ ér zuò míng táng.稽历数而坐明堂。chén lǐ róng ér yè tài miào.陈礼容而谒太庙。bā shén qí xiǎng.八神齐飨。tíng liú tài shǐ zhī gōng liù biàn tóng hé.停旒太史之宫;六辩同和。zhù bì huá xū zhī yě.驻跸华胥之野。wén wù yǐn dì.文物隐地。shēng míng dòng tiān.声名动天。lè fán jiǔ sú.乐繁九俗。lǐ shèng sān gǔ.礼盛三古。guàn dài hùn bìng zhī suǒ.冠带混并之所。shū guǐ bā?书轨八?lǘ yán jiān zā zhī xiāng.;闾阎兼匝之乡。yān huǒ sì jí.烟火四极。jié hé zhuī rì.竭河追日。kuā fù lì jìn yú yíng jiān yuè hǎi líng shān.夸父力尽於楹间;越海陵山。shù hài tú qióng yú wǔ xià.竖亥涂穷於庑下。xūn yú guǎng bèi.薰腴广被。jǐng kuàng qián zhōu.景贶潜周。gān xiàng zhe ér cháng wén qīng.乾象著而常文清。kūn líng zī ér zhòng bǎo yòng.坤灵滋而众宝用。yì jīn gāo yú zǐ dòng.溢金膏於紫洞。yǔ lù jūn huá qī yù zhú yú yuán dōu.雨露均华;栖玉烛於元都。fēng léi shùn guǐ.风雷顺轨。dān?丹?cuì jūn.翠菌。zǎo huì xuān tíng fèng cǎi lóng zī.藻绘轩庭;凤彩龙姿。jī yáng chí?激扬池?.shū zhēng?殊徵?.bù zhào ér zì zhì mào zhǐ zhāo zhāng.不召而自至;茂祉昭彰。wú yōu ér bù qià.无幽而不洽。suī fù dì chén nán miàn.虽复帝臣南面。jiàng qú shì ér wú wéi dài quǎn dōng lín.降衢室而无为;岱畎东临。zhì míng shān ér yǒu shì.陟名山而有事。líng mìng bù kě yǐ cí yě.灵命不可以辞也。dà diǎn bù kě yǐ tuī yě.大典不可以推也。yóu shì liù róng xiāo jǐng.由是六戎宵警。héng zǐ diàn ér?横紫殿而?jīn wǔ xiào chén qū.金;五校晨驱。cù yuán?蹴元?ér pēn yù.而喷玉。xīng luó hǎi yùn.星罗海运。yuè zhèn chuān shui tíng.岳镇川氵亭。dēng bì?登碧?dān ér huì shén zhī.单而会神祗。yù yuán tán ér lǐ tiān dì.御元坛而礼天地。jīn xiāng yù cè.金箱玉册。yì ruì suàn yú wú jiāng dài jiǎn yín shéng.益睿算於无疆;玳检银绳。zhe líng jī yú bù jié.著灵机於不竭。13    gōng jì chéng yǐ.  功既成矣。dào jì zhēn yǐ.道既贞矣。lì xiān wáng zhī jiù guó.历先王之旧国。huái liè shèng zhī yí chén.怀列圣之遗尘。xiáng chì jì ér xià?翔赤骥而下?tíng.亭。yín cuì qiú ér wàng zōu lǔ.吟翠虬而望邹鲁。sì bīn xiū jià.泗滨休驾。yǎo yí fén shuǐ zhī yáng ní xiù níng luán.杳疑汾水之阳;尼岫凝銮。zàn shì dòng shān zhī diǎn.暂似峒山之典。nǎi xià zhào yuē: kě zhuī zèng tài shī.乃下诏曰:「可追赠太师。tuō yán méi yú yì dài.」托盐梅於异代。dǐng lù shēng guāng jì zhōu jí yú tóng shí.鼎路生光;寄舟楫於同时。quán tú gǎi zhào.泉涂改照。xián hēng yuán nián.咸亨元年。yòu xià zhào yuē: xuān ní yǒu zòng zì tiān.又下诏曰:「宣尼有纵自天。tǐ yīng shàng zhé.体膺上哲。hé liǎng yí zhī jiǎn yì.合两仪之简易。wèi yì zài zhī shī biǎo.为亿载之师表。gù wéi qǐn miào.顾唯寝庙。yì zài qīn chóng.义在钦崇。rú wén zhū zhōu xiàn kǒng zǐ miào táng jí xué guǎn yǒu pò huài.如闻诸州县孔子庙堂及学馆有破坏。bìng xiàng lái wèi zào.并向来未造。shēng tú wú yì yè zhī suǒ.生徒无肄业之所。xiān shī quē diàn jì zhī yí.先师阙奠祭之仪。jiǔ zhì piāo líng.久致飘零。shēn fēi jìng běn.深非敬本。yí lìng zhū zhōu xiàn guān sī.宜令诸州县官司。sù jiā yíng qì.速加营葺。13   chéng dū xiàn xué miào táng zhě.  成都县学庙堂者。dà táng lóng shuò sān nián xiāng rén zhī suǒ jiàn yě.大唐龙朔三年乡人之所建也。ěr qí zhōu fēn huà niǎo.尔其州分化鸟。jìng shǔ dūn chī.境属蹲鸱。yíng jǐn shì yú zhōng qū.萦锦室於中区。tuō tóng liáng yú gǔ dì.托铜梁於古地。yù lún xié jiè.玉轮斜界。shén lóng pán jǔ zé zhī?神龙蟠沮泽之?shí jìng yáo lín.;石镜遥临。bǎo mǎ dié yú shān zhī yǐng.宝马蹀禺山之影。tiān dì huì chāng zhī guó.天帝会昌之国。shàng zhào gān wéi yīng líng xiù chū zhī xiāng.上照乾维;英灵秀出之乡。bàng qīng dì luò.傍清地络。xiáng xù yóu qí jiū hé.庠序由其纠合。yīng biàn suǒ yǐ huì tóng.缨弁所以会同。wén wēng zhī jǐng huà bù yú.文翁之景化不渝。zhì shì zhī fēng yóu zì yuǎn.智士之风猷自远。yú shì shuāng chuān jiù lǎo.於是双川旧老。pān dì jiǎng ér qiào xīn sān shǔ míng rú.攀帝奖而翘心;三蜀名儒。xiǎng chéng jūn ér biàn sè.想成均而变色。tàn zhōu guī yú jiù zhái.探周规於旧宅。xún hàn zhì yú xīn dū.询汉制於新都。kāi jī yú sì huì zhī chán.开基於四会之躔。shòu jǔ yú sān nóng zhī xì.授矩於三农之隙。tǔ jiē wú jí.土阶无级。jiù jī rǎng yú xīn huān máo cí bù jiǎn.就击壤於新欢;茅茨不翦。yì céng cháo yú gù shì.易层巢於故事。zhuāng tán wén xìng.庄坛文杏。jí jià chuán luán jiā gǔ yōu lán.即架椽栾;夹谷幽兰。yuán shū hù yǒu.爰疏户牖。yí xíng wǎn ěr.仪形莞尔。shì wén yí shuǐ zhī gē liè shì rú.似闻沂水之歌;列侍り如。ruò fèng nóng shān zhī duì.若奉农山之对。zī wéi xiǎo pì.缁帷晓辟。héng gàn dài yú xī hé jiàng zhàng xiāo xuán.横绀带於西河;绛帐宵悬。jù qīng jīn yú běi hǎi.聚青衿於北海。suī qiū lǐ dōng shī zhī huà.虽秋礼冬诗之化。yǐ qià yú qí rén ér xuān fēng guān sú zhī guī.已洽於齐人;而宣风观俗之规。shí guī yú shàng zǎi.实归於上宰。13    yín qīng guāng lù dài fu qiáo guó gōng huì chóng yì.  银青光禄大夫谯国公讳崇义。dà wǔ huáng dì zhī zhī sūn.大武皇帝之支孙。hé jiān dài wáng zhī zhǎng zǐ.河间大王之长子。gāo qiū jiǔ yuè.高秋九月。zhèn yù yú táng qiū bǎo suàn qiān líng.振玉於唐邱;宝算千龄。yuè xuán dǒu yú tài zhǔ.跃璇蚪於太渚。wǒ guó jiā líng mìng.我国家灵命。dōng cháo kàng qiú miǎn zhī zūn zōng zi wéi chéng.东朝抗裘冕之尊;宗子维城。nán miàn xí xuān shang zhī zhòng.南面袭轩裳之重。xī yuán yuán zhī yǔn xù.析元元之允绪。yōng zhū xū zhī lù wèi.拥朱虚之禄位。bài yù jié yú qín jīng.拜玉节於秦京。huī jīn zhāng yú shǔ jùn.辉金章於蜀郡。yuán jī yìng wù.元机应物。qián xiāo shuǐ guài zhī zāi dān bǐ shēn yuān.潜消水怪之灾;丹笔申冤。fǔ jué shān jīng zhī sòng.俯绝山精之讼。wèi wén hóu zhī yōng?魏文侯之拥?.dào zài ér qiān zūn dǒng xiàng guó zhī chuí wéi.道在而谦尊;董相国之垂帷。fēng xíng ér sú yì.风行而俗易。13    sī mǎ yǔ wén gōng huì chún.  司马宇文公讳纯。hé nán luò yáng rén yě.河南洛阳人也。huáng gēn dì xù.皇根帝绪。liè wǔ dǐng yú sān cháo qīng suǒ dān tī.列五鼎於三朝;青琐丹梯。kuà qiān xún yú shí jì.跨千寻於十纪。zhòng jǔ chéng qīng zhī pèi.仲举澄清之辔。wèi jí yí tú shì yuán qīng xiàng zhī cái.未极夷涂;士元卿相之材。xiān dēng shàng zuǒ.先登上佐。bīng hú jīng jiàn.冰壶精鉴。yáo qīng yù lěi zhī jiāo shuāng jìng xuán míng.遥清玉垒之郊;霜镜悬明。xià yìng jīn chéng zhī yù.下映金城之域。13    xiàn lìng liǔ gōng huì míng.  县令柳公讳明。yǔ tài yì.宇太易。hé dōng rén yě.河东人也。liáng yuè zhī yīng.梁岳之英。cháng hé zhī líng.长河之灵。mù?沐?hàn zhī jīng cuì.汉之精粹。hé tiān qú zhī yuán hēng jīng qí hè yì yú zhōng gǔ.荷天衢之元亨;旌旗赫奕於中古。zǔ lù lí yú xià yè.组陆离於下叶。fèng yán chōu lǜ.凤岩抽律。zhuó céng xiù yú lóng mén lí xué téng zī.擢层秀於龙门;骊穴腾姿。tǔ róng guāng yú bèi quē.吐荣光於贝阙。zì zhū sī jiù liè.自朱丝就列。guāng yīng lìng zǎi zhī róng mò shòu chí fēn.光膺令宰之荣;墨绶驰芬。gāo jiàn láng guān zhī yòu.高践郎官之右。xiān fú dàn jǔ.仙凫旦举。yǐng rù tóng zhāng rǔ dí cháo fēi.影入铜章;乳翟朝飞。shēng hán yù zhěn.声含玉轸。lín qióng kè wèi.临邛客位。zì gāo wén yǎ zhī tíng péng zé bīn mén.自高文雅之庭;彭泽宾门。yóu zhǔ hú shāng zhī jìng.犹主壶觞之境。kuàng huái zú yǐ yù wù.旷怀足以御物。cháng cè zú yǐ fú rén.长策足以服人。zhòng quán zhī huì xùn dà xíng.重泉之惠训大行。dān fù zhī ōu yáo suì yuǎn.单父之讴谣遂远。yóu wèi xià xián chūn sòng.犹为夏弦春诵。sú huà zhī shū jī.俗化之枢机。xī xù dōng jiāo.西序东胶。zhèng xíng zhī gēn běn.政刑之根本。shàng cháo xiàn.上朝宪。xià fèng fān wéi.下奉藩维。yuán sōu fù miào zhī yí.爰搜复庙之仪。zài chǎn zhòng?载阐重?yán zhī zhì.阎之制。sān mén sì biǎo.三门四表。huàn yǐ wéi xīn shàng zhé shī zōng.焕矣惟新;上哲师宗。sù yān rú zài.肃焉如在。jiāng shǐ yuán guān fāng lǐng.将使圆冠方领。zài xíng zōu lǔ zhī fēng ruì qì yīng shēng.再行邹鲁之风;锐气英声。yī biàn yú zhī sú.一变ク渝之俗。yú shì shì láng yōu sī.於是侍郎幽思。fèng zǎo yú huán lín chéng xiàng gāo cái.ゼ凤藻於环林;丞相高材。pái lóng zī yú bì zhǎo.排龙姿於璧沼。yí róng chǔ shì.遗荣处士。kāi lián quán xiào tì zhī jī sòng dé xián chén.开帘诠孝悌之机;颂德贤臣。chí jié tīng zhōng hé zhī lè.持节听中和之乐。qí wéi zhèng yě kě jiǔ.其为政也可久。qí wèi zhì yě kě dà.其为志也可大。fāng dāng biàn huà tái jí.方当变化台极。yí xíng wàn yǔ.仪刑万宇。qǐ tú yǎn yǎng tīng shì.岂徒偃仰听事。fēng jiào yī tóng ér yǐ zāi?风教一同而已哉?13    bó yòu fá yì cái.  勃幼乏逸才。shǎo yǒu qí zhì.少有奇志。xū zhōu dú fàn.虚舟独泛。chéng xué hǎi zhī bō lán zhí pèi gāo qū.乘学海之波澜;直辔高驱。jiàn cí chǎng zhī kǔn yù.践词场之阃阈。guān zhì wén zhī fǒu tài zhòng yǐ.观质文之否泰众矣。kǎo shèng xián zhī qù jiù duō yǐ.考圣贤之去就多矣。zì shēng rén yǐ lái.自生人以来。wèi yǒu rú fū zǐ zhě yě.未有如夫子者也。jiē hū!嗟乎!jīn gǔ dài jué.今古代绝。jiāng hú lù yuǎn.江湖路远。hèn bù qīn chéng miào zhǐ.恨不亲承妙旨。shè qí yú yóu xià zhī jiān gōng fèng dé yīn.摄齐於游夏之间;躬奉德音。rǎng mèi yú tiān rén zhī jì.攘袂於天人之际。fǔ shēng míng ér yǒng dào.抚声名而永悼。zhān dòng yǔ ér zhǎng huái.瞻栋宇而长怀。wū hū āi zāi!呜呼哀哉!gǎn wéi míng yuē: 13敢为铭曰:    wǔ dì jì méi.  五帝既没。sān wáng bù guī.三王不归。tiān dì zhèn dòng.天地震动。yīn yáng luàn fēi.阴阳乱飞。shān bēng hǎi jié.山崩海竭。yuè quē xīng wéi.月缺星围。lǐ yuè wú zhǔ.礼乐无主。zōng suì wēi.宗遂微。qí yī 13(其一)    dà zāi shén shèng.  大哉神圣。yǔ shí huí báo.与时回薄。yìng yùn ér shēng.应运而生。jì tiān ér zuò.继天而作。lóng yuè hào dàng.龙跃浩荡。péng fēi liáo kuò.鹏飞寥廓。yǎn yǒu rén zōng.奄有人宗。suì huāng tiān jué.遂荒天爵。qí èr 13(其二)    ní shān jiàng cǎi.  尼山降彩。sì bīn téng qì.泗滨腾气。zhì kuāng liù hé.志匡六合。shén jīng wàn lèi.神经万类。jiā gǔ dēng yōng.夹谷登庸。zhōng dōu lì shì.中都历试。ruì qíng guàn yī.睿情贯一。yuán yóu jué sì.元猷绝四。qí sān 13(其三)    qī huáng jiào jī.  栖遑教迹。jì mò hé tú.寂寞河图。wéi qí chū sòng.违齐出宋。lì chǔ cí wú.历楚辞吴。fēng shuāi sú huài.风衰俗坏。lǐ qù cháo wú.礼去朝芜。lín shū yǐ juǎn.麟书已卷。fèng dé zhōng gū.凤德终孤。qí sì 13(其四)    yǎo yǎo líng mìng.  杳杳灵命。máng máng tiān zhì.茫茫天秩。wú dào nán xíng.吾道难行。sī wén yì shī.斯文易失。shì xuān liù yì.式宣六艺。cái chéng sì shù.裁成四术。xū wǎng shí guī.虚往实归。wài táng nèi shì.外堂内室。qí wǔ 13(其五)    miǎo yǐ néng rén.  邈矣能仁。yōu zāi huà zhǔ.悠哉化主。lì zhì qún pì.力制群辟。quán qīng zhōng gǔ.权倾终古。lù lí cǎi càn.陆离彩粲。chán lián máo tǔ.蝉联茅土。shè hǎi qīng hé.涉海轻河。dēng shān xiǎo lǔ.登山小鲁。qí liù 13(其六)    huáng jiā zài zào.  皇家载造。shén fēng sì jí.神风四极。jiǎn yù tí xiáng.检玉题祥。shéng jīn shǔ dé.绳金署德。yù huái shèng jī.聿怀圣迹。tóng xiǎng tiān zé.同享天则。nǎi juàn tái tíng.乃眷台庭。yuán shēng gǔn zhí.爰升衮职。qí qī 13(其七)    yù jīn tóng pài.  玉津同派。jīn dī mào bǎn.金堤茂版。zhì shì gāo fēng.智士高风。wén wēng zé yuǎn.文翁泽远。chún rǎng wò.淳壤沃。shēng hé sú yuàn.声和俗愿。zài qǐ rén cí.载启仁祠。suì guāng rú yuàn.遂光儒苑。qí bā 13(其八)    shěn shěn hú ào.  沈沈壶奥。sù sù jiōng chú.肃肃扃除。líng yí ruò zài.灵仪若在。liè pèi rú chū.列配如初。huái xīn shì mì.槐新市密。xìng gǔ tán shū.杏古坛疏。yíng yí zhì diàn.楹疑置奠。bì shì cáng shū.壁似藏书。qí jiǔ 13(其九)    fàn fàn huán zhōng.  泛泛寰中。yōu yōu tiān xià.悠悠天下。xùn míng zé zhòng.徇名则众。zhī yīn gài guǎ.知音盖寡。?shí cān qióng.石参琼。mí fēng luàn yǎ.迷风乱雅。zhòng ní jì méi.仲尼既没。fū hé wéi zhě.夫何为者。qí shí(其十)

^回到顶部^